Pietro da Cortona
Guido Reni
Giovanni Lorenzo Bernini
Alessandro Algardi
Andreas Schlüter
Aniballe Caracci
Fischer von Erlach
Francesco Borromini
Carlo Maderno
Jacop Prandtauer
Guarino Guarini
Balthasar Neumann
Caravaccio
Balthasar Permoser
Not: Zaman içinde tüm ikonlara ilişim (link) verilecektir.
Barok Üslup
Portekizce’de "tam yuvarlak olmayan düzensiz inci"
anlamına gelen barocco sözcüğünden kaynaklanmaktadır. Mecazi olarak
"tuhaf, gülünç, tutarsız" anlamını içermektedir. Bir üslup adı
olarak, 18.yy'ın sonlarına doğru Yeni- Klasikçilik kuramcıları tarafından
yaygınlaştırılmıştır. Jacob C.Burckhardt, August Schmarsow, Alois Riegl (1858-1905)
ve Wölfflin gibi sanat tarihçileri, terimin anlamını özümlenir hale
getirmişlerdir.
1887-88 den sonra Almanya’da Rönesans'ı izleyen dönemi
belirtmek için Barok sözcüğünden yararlanıldığı anlaşılmaktadır. Fransa bu
üslubu uygulamasına karşın, sözcüğü 19.yy’m sonlarına değin benimsememiştir. Barok,
iki farklı anlam içermektedir. Bunlardan bin estetik kuraldır. Bu anlamıyla klasikçilik'e karşı bir tepki olarak değerlendirilmektedir.
Kronolojiyle sınırlandırılmayan bu terim, durağanlığa karşı, coşku ve hareketlilik
anlamlan taşımaktadır.Bu özellik, Wolfflin'ın de belirttiği gibi, sürekli ve
gen dönüşlü bir kategoridir. Tüm zamanlan içerir. Klasik bir dönemi Barok bir
dönem izler.
Daha dar anlamıyla Barok, estetik olmaktan çok kronolojik
bir terimdir. Görsel sanatlarda “Barok Çağ" olarak adlandırılan dönem. 17.yy'ın
tümünü kapsar ve 18.yy'da Roma'da klasik tepkilerin başladığı 1750'ye değin
uzanır. Barok üslup. Roma’da maniyerizm ’den sonra doğmuştur. Trent Konsili'ni
(1545-631 izleyen yıllarda Katolik Kilisesinin ve Karşı-Reform’un üslubu olarak
ortaya çıkmıştır. Ancak, son yıllarda bir bölüm sanat tarihçisi üslubun ortaya
çıkış nedenlerine toplumsal bir açıklama getirmişlerdir. Buna göre Barok üslup
mutlakiyetçi yönetim biçimine ya da burjuva strüktürlerinin oluşmasına bağlı
olarak değerlendirilmektedir. Rönesans hümanizmi insanı ortaçağın boyunduruğundan
kurtarmış, insanın saygınlığı düşüncesi bireyi dünyanın merkezi durumuna
getirmiştir. Bu evrimleşme insan eylemlerinin din dışı alanlara kayması
sonucunu yaratmış ve Kilisenin etkinliğinin azalmasına neden olmuştur. Önceden
tümüyle Kiliseye bağımlı olan sanat, yüksek burjuvazinin ve sanal
koruyucularının elinde gelişmeye başlamıştır. Ancak 16.yy'ın ortalarında
meydana çıkan Karşı-Reform hareketi bu duruma güçlü bir tepki göstermiştir.
Otuz Yıl Savaşları'yla doruğa varan din kavgalarının doğurduğu toplumsal
kargaşalar sonucu, burjuvazinin elinde tuttuğu ekonomik ve kültürel gücü
yeniden Kiliseye ve hükümdara kaptırdığı görülmektedir. Bu yıllarda Roma
Katolik Kilisesi tüm Avrupa'da söz sahibidir ve Avrupa dışı ülkelere
misyonerler göndermektedir. 1534'te kurulan Cizvit tarikatı,17.yy da güçlenerek
sanat alanında bir Cizvit Üslubu'ndan söz ettirecek kadar etkili duruma gelmiştir.
Barok üslup İtalya'da doğmuş, İtalva dışında İspanya Flandre (Belçika) Avusturya, Güney Almanya.
Bohemya ve Polonya gibi Katolik ülkelerde sevilerek uygulanmıştır. Roma. Viyana,
Prag gibi kentler önemli Barok üslup merkezleridir.
Ancak İngiltere ve Hollanda
gibi Protestanlık'ı benimseyen ülkelerde bu üslubun sert tepkilerle
karşılaştığı. Kuzey Almanya ve Fransa gibi Protestanların da bulunduğu toplumlardaysa
örneklerinin sınırlı olduğu görülmektedir. Etkilen Avrupa dışında Rusya'da ve
Geç Osmanlı sanatında da izlenen Barok üslubun. Orta ve Güney Amerika'da yerel
niteliklerle karışmış olarak çok özel görünümlerine rastlanmaktadır. Barok,
sanatları birleştirecek anlatım yolları arayan bir üsluptur. 17.yy başında
papaların giriştikleri kentçilik çalışmalarıyla büyük ölçüde bağdaşmıştır.
Gösteri tutkusu, tüm Barok donem boyunca egemen olmuş ve kendini yaşamın her
dalında belli etmiştir. Tiyatro sanatı, dinsel ayinler, devlet törenleri Bayramlar
dönemin sahneleme sanatına olan tutkusunu açığa vurmaktadır. ”Abartılmış"ı
seven bu üslup söz sanatıyla ilişki arar, gerçekdışına olan eğiliminden ötürü göz
aldatımına ve yanılsama'ya (illusion) önem verir.
Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi
Barok Sanatı
Güncellendi
YanıtlaSil