Barok Sanat

Christpher Wren
Pietro da Cortona
Guido Reni
Giovanni Lorenzo Bernini
Alessandro Algardi
Andreas Schlüter
Aniballe Caracci
Fischer von Erlach
Francesco Borromini
Carlo Maderno
Jacop Prandtauer
Guarino Guarini
Balthasar Neumann
Caravaccio
Balthasar Permoser


Not: Zaman içinde tüm ikonlara ilişim (link) verilecektir.

Barok Üslup

Portekizce’de "tam yuvarlak olmayan düzensiz inci" anlamına gelen barocco sözcüğünden kaynaklanmaktadır. Mecazi olarak "tuhaf, gülünç, tutarsız" anlamını içermektedir. Bir üslup adı olarak, 18.yy'ın sonlarına doğru Yeni- Klasikçilik kuramcıları tarafından yaygınlaştırılmıştır. Jacob C.Burckhardt, August Schmarsow, Alois Riegl (1858-1905) ve Wölfflin gibi sanat tarihçileri, terimin anlamını özümlenir hale getirmişlerdir.

1887-88 den sonra Almanya’da Rönesans'ı izleyen dönemi belirtmek için Barok sözcüğünden yararlanıldığı anlaşılmaktadır. Fransa bu üslubu uygulamasına karşın, sözcüğü 19.yy’m sonlarına değin benimsememiştir. Barok, iki farklı anlam içermektedir. Bunlardan bin estetik kuraldır. Bu anlamıyla klasikçilik'e karşı bir tepki olarak değerlendirilmektedir. Kronolojiyle sınırlandırılmayan bu terim, durağanlığa karşı, coşku ve hareketlilik anlamlan taşımaktadır.Bu özellik, Wolfflin'ın de belirttiği gibi, sürekli ve gen dönüşlü bir kategoridir. Tüm zamanlan içerir. Klasik bir dönemi Barok bir dönem izler.

Daha dar anlamıyla Barok, estetik olmaktan çok kronolojik bir terimdir. Görsel sanatlarda “Barok Çağ" olarak adlandırılan dönem. 17.yy'ın tümünü kapsar ve 18.yy'da Roma'da klasik tepkilerin başladığı 1750'ye değin uzanır. Barok üslup. Roma’da maniyerizm ’den sonra doğmuştur. Trent Konsili'ni (1545-631 izleyen yıllarda Katolik Kilisesinin ve Karşı-Reform’un üslubu olarak ortaya çıkmıştır. Ancak, son yıllarda bir bölüm sanat tarihçisi üslubun ortaya çıkış nedenlerine toplumsal bir açıklama getirmişlerdir. Buna göre Barok üslup mutlakiyetçi yönetim biçimine ya da burjuva strüktürlerinin oluşmasına bağlı olarak değerlendirilmektedir. Rönesans hümanizmi insanı ortaçağın boyunduruğundan kurtarmış, insanın saygınlığı düşüncesi bireyi dünyanın merkezi durumuna getirmiştir. Bu evrimleşme insan eylemlerinin din dışı alanlara kayması sonucunu yaratmış ve Kilisenin etkinliğinin azalmasına neden olmuştur. Önceden tümüyle Kiliseye bağımlı olan sanat, yüksek burjuvazinin ve sanal koruyucularının elinde gelişmeye başlamıştır. Ancak 16.yy'ın ortalarında meydana çıkan Karşı-Reform hareketi bu duruma güçlü bir tepki göstermiştir. Otuz Yıl Savaşları'yla doruğa varan din kavgalarının doğurduğu toplumsal kargaşalar sonucu, burjuvazinin elinde tuttuğu ekonomik ve kültürel gücü yeniden Kiliseye ve hükümdara kaptırdığı görülmektedir. Bu yıllarda Roma Katolik Kilisesi tüm Avrupa'da söz sahibidir ve Avrupa dışı ülkelere misyonerler göndermektedir. 1534'te kurulan Cizvit tarikatı,17.yy da güçlenerek sanat alanında bir Cizvit Üslubu'ndan söz ettirecek kadar etkili duruma gelmiştir. Barok üslup İtalya'da doğmuş, İtalva dışında İspanya  Flandre (Belçika) Avusturya, Güney Almanya. Bohemya ve Polonya gibi Katolik ülkelerde sevilerek uygulanmıştır. Roma. Viyana, Prag gibi kentler önemli Barok üslup merkezleridir.

Ancak İngiltere  ve Hollanda gibi Protestanlık'ı benimseyen ülkelerde bu üslubun sert tepkilerle karşılaştığı. Kuzey Almanya ve Fransa gibi Protestanların da bulunduğu toplumlardaysa örneklerinin sınırlı olduğu görülmektedir. Etkilen Avrupa dışında Rusya'da ve Geç Osmanlı sanatında da izlenen Barok üslubun. Orta ve Güney Amerika'da yerel niteliklerle karışmış olarak çok özel görünümlerine rastlanmaktadır. Barok, sanatları birleştirecek anlatım yolları arayan bir üsluptur. 17.yy başında papaların giriştikleri kentçilik çalışmalarıyla büyük ölçüde bağdaşmıştır. Gösteri tutkusu, tüm Barok donem boyunca egemen olmuş ve kendini yaşamın her dalında belli etmiştir. Tiyatro sanatı, dinsel ayinler, devlet törenleri Bayramlar dönemin sahneleme sanatına olan tutkusunu açığa vurmaktadır. ”Abartılmış"ı seven bu üslup söz sanatıyla ilişki arar, gerçekdışına olan eğiliminden ötürü göz aldatımına ve yanılsama'ya (illusion) önem verir.

Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi

Barok Sanatı